پرخاشگری در کودکان

پرخاشگری در کودکان موضوعی است که سبب نگرانی والدین، مربیان و مراقبان کودک می شود. این رفتاری است که مقابله با آن می تواند چالش برانگیز باشد. 

پرخاشگری در کودکان غیرمعمول نیست و اغلب از اثر متقابل عوامل مختلفی ناشی می شود. درک علل و محرک های اساسی برای مدیریت موثر بسیار مهم است. 

پرخاشگری دوران کودکی یک پدیده چندوجهی است که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در آن نقش دارند. تحقیقات نشان داده است که برخی از کودکان ممکن است استعداد ژنتیکی برای پرخاشگری بیشتر داشته باشند. با این حال، عوامل محیطی مانند شرایط خانواده، تأثیر همسالان و قرار گرفتن در معرض خشونت نیز می توانند به طور قابل توجهی به رفتار پرخاشگرانه کمک کنند.

شناخت علائم اولیه پرخاشگری در کودکان برای مداخله به موقع ضروری است. این علائم ممکن است شامل عصبانیت مکرر، کتک زدن، گاز گرفتن یا پرخاشگری کلامی باشد. تشخیص مراحل رشد طبیعی از پرخاشگری مشکل ساز بسیار مهم است.

پرخاشگری در کودکان می تواند به طرق مختلف ظاهر شود و می تواند دلایل زمینه ای متعددی داشته باشد. توجه به این نکته مهم است که رفتار پرخاشگرانه گاه به گاه در کودکان نسبتاً رایج است زیرا آنها یاد می گیرند احساسات و تعاملات اجتماعی خود را هدایت کنند. با این حال، پرخاشگری مداوم یا شدید باید مورد توجه و درک قرار گیرد. 

علائم پرخاشگری در کودکان

پرخاشگری فیزیکی: این شامل ضربه زدن، گاز گرفتن، لگد زدن یا سایر اشکال خشونت فیزیکی نسبت به دیگران است.

پرخاشگری کلامی: کودکان ممکن است از کلمات آزاردهنده، توهین یا تهدید برای ابراز خشم یا ناامیدی خود استفاده کنند.

کج خلقی: کج خلقی های مکرر و شدید، به ویژه زمانی که منجر به رفتار پرخاشگرانه شود، می تواند نشانه ای از مسائل اساسی باشد.

سرپیچی: کودکان ممکن است از پیروی از قوانین، مشاجره با افراد معتبر یا درگیر شدن در رویارویی خودداری کنند.

تخریب وسایل: تخریب عمدی اشیاء یا متعلقات خود یا دیگران.

قلدری: رفتار پرخاشگرانه نسبت به همسالان، مانند مسخره کردن، صدا زدن، یا ارعاب فیزیکی.

دلایل و عوامل خطر

عوامل عاطفی:

ناامیدی: کودکان زمانی که قادر به بیان نیازهای خود نیستند یا زمانی که خواسته هایشان ناامید می شود ممکن است پرخاشگر شوند.
خشم: خشم یا عصبانیت حل نشده می تواند منجر به طغیان های پرخاشگرانه شود.
ترس: گاهی اوقات اضطراب یا ترس می تواند باعث واکنش جنگ یا گریز در کودکان شود و به عنوان یک مکانیسم دفاعی منجر به پرخاشگری شود.

فاکتورهای محیطی:

قرار گرفتن در معرض خشونت: شاهد بودن خشونت در خانه یا در اجتماع می تواند منجر به رفتار پرخاشگرانه شود زیرا کودکان ممکن است آنچه را که می بینند الگوبرداری کنند.
فقدان نظارت: نظارت ناکافی بزرگسالان می تواند به رفتار پرخاشگرانه کودکان کمک کند زیرا ممکن است راهنمایی مناسبی نداشته باشند.

عوامل اجتماعی:

فشار همسالان: کودکان ممکن است برای سازگاری با گروه های اجتماعی خاص یا دفاع از خود در برابر پرخاشگری همسالان، پرخاشگرانه عمل کنند.
یادگیری اجتماعی: کودکان می توانند رفتار پرخاشگرانه را از رسانه ها، همسالان یا اعضای خانواده که الگوی اقدامات پرخاشگرانه هستند بیاموزند.

عوامل رشد:

مهارت های ارتباطی محدود: کودکان خردسالی که برای بیان نیازهای خود تلاش می کنند ممکن است به پرخاشگری متوسل شوند.
کنترل تکانه: برخی از کودکان ممکن است در کنترل تکانه های خود مشکل داشته باشند که منجر به پرخاشگری تکانشی می شود.

عوامل پزشکی یا روانی:

اختلالات عصبی: برخی از شرایط عصبی، مانند ADHD، ممکن است به رفتارهای تکانشی و پرخاشگرانه کمک کنند.
اختلالات عاطفی: شرایطی مانند اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD) یا اختلال سلوک می تواند به صورت پرخاشگری مداوم ظاهر شود.

روشهای مدیریت پرخاشگری در کودکان

تشویق ارتباط باز و صادقانه با فرزندتان حیاتی است. فضای امنی ایجاد کنید که کودکان در آن بتوانند احساسات و نگرانی های خود را بیان کنند. این می تواند به آنها کمک کند تا راه های سالم تری برای احساسات خود پیدا کنند.

پاداش دادن به رفتار خوب با تحسین و تشویق های کوچک می تواند ابزار قدرتمندی باشد. تقویت مثبت کودکان را تشویق می کند تا اعمال مطلوب را تکرار کنند.

ثبات در نظم و انضباط کلیدی است. پیامدهای مشخص شده برای رفتار پرخاشگرانه و اجرای مداوم آنها به کودک کمک می کند تا مرزها را درک کند.

آموزش به کودکان در ارتباط با این که چگونه تعارضات را حل کنند و ناامیدی خود را به روش های غیر پرخاشگرانه ابراز کنند، یک مهارت ارزشمند زندگی است. 

در برخی موارد، پرخاشگری در کودکان ممکن است نیاز به مداخله حرفه ای داشته باشد. روانشناسان یا مشاوران کودک می توانند راهنمایی ها و استراتژی های تخصصی برای اصلاح رفتار ارائه دهند.

سوالات متداول

چه چیزی باعث پرخاشگری در کودکان می شود؟
پرخاشگری در کودکان می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، پویایی خانواده، قرار گرفتن در معرض خشونت و تأثیر همسالان باشد.

آیا پرخاشگری در کودکان طبیعی است؟
سطحی از پرخاشگری در رشد کودک طبیعی تلقی می شود. با این حال، زمانی که بیش از حد، مداوم یا مضر باشد به یک نگرانی تبدیل می شود.

آیا قرار گرفتن در معرض رسانه های خشونت آمیز می تواند به پرخاشگری در کودکان کمک کند؟
بله، قرار گرفتن در معرض رسانه های خشونت آمیز می تواند حساسیت کودکان را نسبت به پرخاشگری کاهش دهد و به رفتار پرخاشگرانه کمک کند. 

چه زمانی باید برای پرخاشگری فرزندم از متخصص کمک بگیرم؟
اگر رفتار پرخاشگرانه شدید، مداوم یا باعث آسیب به کودک یا دیگران می شود، توصیه می شود برای راهنمایی حرفه ای با روانشناس یا مشاور کودک مشورت کنید.

دکتر سميه عابدينی دكترای تخصصی روانشناسی كودك _نوجوان ،استاديار دانشگاه ، روانشناس مدرسه ، روانشناس مهدكودك

کلمات مرتبط :

مرکز روانشناسی در منطقه یک – مرکز روانشناسی در قیطریه – کلینیک روانشناسی در فرمانیه – متخصص روانشناسی کودکان در اقدسیه – کلینیک روانشناسی در نیاوران – مرکز روانشناسی کودک و نوجوان در خیابان شریعتی – فرزندپروری – روانشناس کودک – والدین سالم – الگوبرداری از والدین – روانشناس خوب کودک – کودک عصبی – روانشناس کودک منطقه یک تهران – بهترین روانشناس کودک منطقه یک – زودرنجی در کودک – کودک بهانه گیر – کودک نافرمان – بازی درمانگر کودک – کودک سخت – والدین عصبی – کودک ناسازگار – کودک لجباز